HIRSIZLIK SUÇU NEDİR?
Türk Ceza Kanunun ‘Mal Varlığına Karşı Suçlar’ başlığında 141 ve 147.maddeleri arasında düzenlenmiştir. Suç tipi, ‘Zilyedin rızası olmaksızın taşınır malın kendisi ya da 3. kişiler lehine bulunduğu yerden alınması’ olarak tanımlanmıştır.
Hırsızlık suçu şikâyete tabii suçlardan olmayıp re’sen soruşturması yapılan suçlardandır. Hırsızlık suçunun 141. Maddesinde düzenlenen basit hali 6763 sayılı yasa kapsamında uzlaşma kapsamına alınmış olup, şüpheli ve şikâyetçi tarafından anlaşma sağlanamaması halinde soruşturma ya da kovuşturması devam edecektir.
Suçunun Konusu Taşınır Maldır
TCK’ya göre ancak taşınır mallar hakkında hırsızlık suçu işlenebilir. Ekonomik hiçbir değeri bulunmayan bir eşya çalındığında hırsızlık suçu oluşmaz. Taşınmaz mallar hakkında da hırsızlık suçu işlenemez.
Hırsızlık Suçu İle Korunmak İstenilen Zilyetliktir
Hırsızlık suçu mülkiyetten daha geniş bir kapsama sahip olan zilyetlik haklarını korumaktadır. Malın zilyedi olan kişi malın sahibi olmayabilir. Hırsızlık suçunun oluşması için malın zilyedin egemenlik alanından çıkarılması, mal üzerinde fail tarafından fiili hâkimiyet kurularak zilyetliğin elde edilmesi gerekir.
BASİT HIRSIZLIK SUÇU TCK 141
Madde metninde, hırsızlığın temel şekli tanımlanmıştır. Buna göre, taşınır malın alınmasının suç oluşturabilmesi için, zilyedinin rızasının bulunmaması gerekir. Rızanın geçerli olması için bulunması gereken koşulların varlığı hâlinde zilyedin rızası bir hukuka uygunluk nedeni teşkil edecek ve suç oluşmayacaktır. Almak fiilinden maksat, suçun konusunu oluşturan mal üzerinde mağdurun zilyetliğine son verilmesi, mağdurun suç konusu eşya üzerinde zilyetlikten doğan tasarruf haklarını kullanmasının olanaksız hâle gelmesidir. Bu tasarruf olanağı ortadan kaldırılınca suç da tamamlanır.
Maddenin ikinci fıkrasında, ekonomik bir değer taşıyan her türlü enerji, taşınır mal sayılmıştır. Buna göre, elektrik enerjisi, gazlar, tabiî veya sun’i buharlar da hırsızlık suçunun konusunu oluşturabilecektir. Hırsızlık suçunun basit temel şekli, TCK madde 141’de düzenlenen açıkta bırakılan eşya hakkındadır.
SUÇUN NİTELİKLİ HALLERİ TCK 142
TCK madde 142’de düzenlenen hallerin varlığı halinde suçun nitelikli hali söz konusu olacaktır.
TCK 142 ;Hırsızlık suçunun; a) Kime ait olursa olsun kamu kurum ve kuruluşlarında veya ibadete ayrılmış yerlerde bulunan ya da kamu yararına veya hizmetine tahsis edilen eşya hakkında,
b) (Mülga: 18/6/2014-6545/62 md.)
c) Halkın yararlanmasına sunulmuş ulaşım aracı içinde veya bunların belli varış veya kalkış yerlerinde bulunan eşya hakkında,
d) Bir afet veya genel bir felaketin meydana getirebileceği zararları önlemek veya hafifletmek maksadıyla hazırlanan eşya hakkında,
e) Adet veya tahsis veya kullanımları gereği açıkta bırakılmış eşya hakkında,
f)İşlenmesi hâlinde, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.(1)
(2) Suçun; a) Kişinin malını koruyamayacak durumda olmasından veya ölmesinden yararlanarak,
b) Elde veya üstte taşınan eşyayı çekip almak suretiyle ya da özel beceriyle,
c) Doğal bir afetin veya sosyal olayların meydana getirdiği korku veya kargaşadan yararlanarak,
d) Haksız yere elde bulundurulan veya taklit anahtarla ya da diğer bir aletle kilit açmak veya kilitlenmesini engellemek suretiyle,(1)
e) Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle,
f) Tanınmamak için tedbir alarak veya yetkisi olmadığı halde resmi sıfat takınarak,
g) (…) (1) büyük veya küçük baş hayvan hakkında,(1)
h) Herkesin girebileceği bir yerde bırakılmakla birlikte kilitlenmek suretiyle ya da bina veya eklentileri içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında, İşlenmesi hâlinde, beş yıldan on yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
Suçun, bu fıkranın (b) bendinde belirtilen surette, beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda olan kimseye karşı işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte biri oranına kadar artırılır.(1)
(3) Suçun, sıvı veya gaz hâlindeki enerji hakkında ve bunların nakline, işlenmesine veya depolanmasına ait tesislerde işlenmesi halinde, beş yıldan oniki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Bu fiilin bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, ceza yarı oranında artırılır ve onbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur. (2)
(4) (Hırsızlık suçunun işlenmesi amacıyla konut dokunulmazlığının ihlâli veya mala zarar verme suçunun işlenmesi halinde, bu suçlardan dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılabilmesi için şikâyet aranmaz.
(5) Hırsızlık suçunun işlenmesi sonucunda haberleşme, enerji ya da demiryolu veya havayolu ulaşımı alanında kamu hizmetinin geçici de olsa aksaması hâlinde, yukarıdaki fıkralar hükümlerine göre verilecek ceza yarısından iki katına kadar artırılır.
GECE VAKTİ HIRSIZLIK SUÇUNUN İŞLENMESİ HALİ TCK 143
TCK madde 143’de ağırlaştırıcı neden düzenlenmiş olup, ‘hırsızlık suçunun gece vakti işlenmesi halinde verilecek ceza yarı oranında artırılır’ denilmiştir.
PAYDAŞ OLUNAN MAL ÜZERİNDE VEYA HUKUKİ BİR İLİŞİKİYE DAYANMASI TCK 144
Hırsızlık suçunun paydaş olunan veya üzerinde iştirak halinde mülkiyet ilişkisi bulunan mal üzerinde ortaklardan biri tarafından işlenmesi veya hukuki bir ilişkiye dayanan alacağı tahsil etmek amacıyla işlenmesi halinde fail 2 aydan 1 yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır. Suçun bu halinin işlenmesi halinde soruşturma yapılması mağdurun şikâyetine bağlıdır.
MALIN DEĞERİNİN AZLIĞI HALİ TCK 145
Malın değerinin azlığı TCK madde 145’de düzelenmiş olup, hırsızlık suçu konusu malın değeri az ise faile verilen cezada indirim yapılabileceği gibi ceza vermekten de vazgeçilebilir
ETKİN PİŞMANLIK HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASI
Hırsızlık suçu sebebiyle mağdurun uğradığı zarar giderilirse, TCK 168. Maddesi gereği sanığa etkin pişmanlık nedeniyle ceza indirimi yapılması mümkündür.
Hırsızlık suçu nedeniyle mağdurun uğradığı zarar soruşturma aşamasında giderilirse verilecek cezanın 2/3’üne kadarı indirilir. Hırsızlık suçu sebebiyle mağdurun uğradığı maddi zarar kovuşturma aşamasında, giderilirse sanığa verilecek ceza 1/2 oranında indirilir.
Av. Elif ÇAVUŞOĞLU
